Η έρευνα με τίτλο «Μελέτη Απόψεων και Στάσεων των Συμμετεχόντων στα Προγράμματα Συμπληρωματικής εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (E-Learning) του Κέντρου Επιμόρφωσης και Δια Βίου Μάθησης (Κ.Ε.ΔΙ.ΒΙ.Μ.) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών» διεξήχθη από τον ομώνυμο φορέα το διάστημα μεταξύ Σεπτεμβρίου 2023 και Μαΐου 2024.
Το τελικό συλλεχθέν δείγμα ανήλθε στα 215 άτομα, αντλήθηκε δε από λίστα ατόμων που κατά το παρελθόν είχαν παρακολουθήσει ένα ή περισσότερα εκπαιδευτικά προγράμματα του E-Learning ΕΚΠΑ.
Η έρευνα εστιάζει στην καταγραφή και επισκόπηση των απόψεων και των στάσεων τους αναφορικά με ποικίλα ζητήματα των οποίων η περαιτέρω κατανόηση κρίθηκε χρήσιμη ή ως και αναγκαία προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η παρεχόμενη ποιότητα εκπαίδευσης αλλά και ενδεχομένως να αναπροσαρμοστεί η σχετική με την προσέγγιση προβολής.
Συγκεκριμένα η έρευνα επεδίωξε:
✓ Να συγκρίνει τα επίπεδα της αντιλαμβανόμενης αξιοπιστίας και προτίμησης των εκπαιδευόμενων μεταξύ αντίστοιχων εναλλακτικών παρόχων εκπαίδευσης.
✓ Να εξετάσει το κατά πόσο το υπόβαθρο των εκπαιδευόμενων σχετίζεται με τα αντικείμενα που επιλέγουν και να διερευνήσει τα κίνητρα τους για εκπαίδευση στα πλαίσια της δια βίου εκπαιδευτικής διαδικασίας.
✓ Να αξιολογήσει την αποδιδόμενη από τους εκπαιδευόμενους βαρύτητα της (μετά την επιτυχή ανταπόκριση στις προβλεπόμενες αξιολογήσεις κάθε προγράμματος) πιστοποίησης που λαμβάνουν σε σύγκριση με την πρακτική πλευρά της αποκτωμένης γνώσης αναλύοντας, παράλληλα, τους λόγους που τους οδήγησαν στην επιλογή μιας εξ αποστάσεως εκπαιδευτικής προσέγγισης σε σχέση με την παραδοσιακή δια ζώσης.
✓ Να μελετήσει τα επίπεδα ικανοποίησης των συμμετεχόντων, και την επίδραση που εν τέλει είχε κατά τη γνώμη τους η ληφθείσα εκπαίδευση (τόσο στη θεωρητική όσο και στην πρακτική της διάσταση) στην επαγγελματική τους πορεία, τόσο αυτή καθαυτή αλλά και σε σχέση με ενδεχόμενη παρελθούσα «παραδοσιακή» δια ζώσης εκπαίδευση που είχαν λάβει.
✓ Να διερευνήσει το κατά πόσο οι συμμετέχοντες αντιλαμβάνονται ενδεχομένως την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ως μέσο εμπορευματοποίησης της εκπαίδευσης.
✓ Να εντοπίσει τις βασικές πηγές ενημέρωσης και συλλογής πληροφοριών των ενδιαφερόμενων κατά την έναρξη της διαδικασίας αναζήτησης πληροφοριών για τη δια βίου εκπαίδευσή τους, ενέργειες που ως αποτέλεσμα οδήγησαν στην μετέπειτα εγγραφή τους σε κάποιο από τα προγράμματα εξ αποστάσεως δια βίου εκπαίδευσης του E-Learning του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ).
✓ Να εξειδικεύσει τις προτιμώμενες μορφές εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και παράδοσης των μαθημάτων.
✓ Να αξιολογήσει τους παράγοντες τελικής επιλογής προγραμμάτων αυτής της μορφής εκπαίδευσης.
✓ Να καταγράψει τα ποσοστά εγκατάλειψης των προγραμμάτων και ενδεχόμενους λόγους που τα ενισχύουν. Οι απαντήσεις των ερωτώμενων συγκεντρώθηκαν και κωδικοποιήθηκαν σε αρχείο του λογισμικού IBM SPSS το οποίο αποτέλεσε τη βάση δεδομένων της παρούσας έρευνας. Ακολούθησαν μονομεταβλητές, διμεταβλητές και πολυμεταβλητές εν γένει αναλύσεις προκειμένου να απαντηθούν τα ερευνητικά ερωτήματα που παρατέθηκαν ανωτέρω.
Σύμφωνα με τα εξαχθέντα αποτελέσματα, η εξ αποστάσεως δια βίου εκπαίδευση παίζει έναν ολοένα και πιο κεντρικό ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία αλλά και εμπειρία εν γένει, προσφέροντας ευκαιρίες μάθησης που εκτείνονται από την επαγγελματική εξέλιξη έως τον προσωπικό εμπλουτισμό.
Διάγραμμα 1.Αριθμός προγραμμάτων εξ αποστάσεως δια βίου εκπαίδευσης που έχουν ολοκληρώσει οι συμμετέχοντες
Η εμπιστοσύνη στην εξ αποστάσεως δια βίου εκπαίδευση έχει εδραιωθεί στη συνείδηση των εκπαιδευόμενων, γεγονός που διαφαίνεται από το υψηλό ποσοστό των ατόμων οι οποίοι την επιλέγουν εκ νέου, πολλαπλές μάλιστα φορές, στα πλαίσια επόμενων εκπαιδευτικών τους πρωτοβουλιών. Τα Κ.Ε.Δ.Ι.Β.Ι.Μ. των Ελληνικών Δημόσιων Πανεπιστημίων συγκεντρώνουν τα υψηλότερα επίπεδα προτίμησης των εκπαιδευόμενων σε σχέση με άλλους φορείς εκπαίδευσης.
Διάγραμμα 2. Φορείς παροχής προγραμμάτων εξ αποστάσεως δια βίου εκπαίδευσης που έχουν επιλέξει οι συμμετέχοντες στο παρελθόν
Οι περισσότεροι εκπαιδευόμενοι έχουν κάποιο σχετικό υπόβαθρο αναφορικά με το αντικείμενο επιμόρφωσης που επιλέγουν, ενώ ο βασικότερος λόγος επιμόρφωσης αναδεικνύεται εκείνος της επαγγελματικής εξέλιξης. Επιπροσθέτως, ενδιαφέρονται τόσο για την «αυτή καθαυτή» πιστοποίηση που θα λαμβάνουν, όσο και για την πρακτική διάσταση της εκπαίδευσής τους, με ισάξια βαρύτητα. Οι βασικότεροι λόγοι επιλογής της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης αναδεικνύονται κατά σειρά ιεραρχίας η ευελιξία, η προσβασιμότητα και η ευκολία.
Διάγραμμα 3. 1ος λόγος που αποφάσισαν οι συμμετέχοντες να επιμορφωθούν
Τα επίπεδα ικανοποίησης των εκπαιδευόμενων από την εξ αποστάσεως εκπαίδευση όπως αυτή παρέχεται από το e-learning του ΕΚΠΑ είναι αρκετά έως πολύ υψηλά. Το 35,98% των συμμετεχόντων κατατάσσει την επίδραση των προγραμμάτων δια βίου μάθησης ως σημαντική ή πολύ σημαντική στη βελτίωση της εργασιακής τους ζωής. Η εξ αποστάσεως προσέγγιση εκπαίδευσης κρίνεται ως εξίσου αποτελεσματική με την παραδοσιακή δια ζώσης από την πλειοψηφία των συμμετεχόντων.
Διάγραμμα 4. Βαθμός ικανοποίησης σε σχέση με την εμπειρία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης
Επίσης, οι συμμετέχοντες, στην πλειοψηφία τους, δεν θεωρούν πως η εξ αποστάσεως εκπαίδευση εμπορευματοποιεί την εκπαίδευση. Η διαδικτυακή αναζήτηση είναι η κύρια πηγή πληροφόρησης για την εύρεση προγραμμάτων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Ως καταλληλότερη μορφή εκπαίδευσης προτείνεται ο συνδυασμός βιντεοσκοπημένων ασύγχρονων συνεδριών και ζωντανών, συγχρονισμένων συνεδριών. Όλοι οι παράγοντες επιλογής προγράμματος εκπαίδευσης κρίνονται κα αναφέρονται ως ιδιαιτέρως σημαντικοί, με σημαντικότερο ωστόσο αυτόν της «ποιότητας του περιεχομένου του μαθήματος».
Διάγραμμα 5. Εμπορευματοποίηση της εκπαίδευσης μέσω της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης
Σύμφωνα με ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα, παρατηρείται από τους συμμετέχοντες ισχυρή ανάγκη ολοκλήρωσης ενός προγράμματος εκπαίδευσης από τη στιγμή που θα το ξεκινήσουν. Αναφορικά με τους κύριους λόγους εγκατάλειψης ενός εκπαιδευτικού προγράμματος πριν την ολοκλήρωσή του, όπως αναφέρονται κατά σειρά σημαντικότητας, είναι οι ακόλουθοι: η έλλειψη χρόνου, η έλλειψη υποστήριξης, το παρωχημένο υλικό, οι δυσκολίες στις αξιολογήσεις και οι τεχνικές δυσκολίες. Αυτά τα δεδομένα υπογραμμίζουν την ανάγκη για περαιτέρω έρευνα και βελτιώσεις στην εξ αποστάσεως εκπαιδευτική διαδικασία, με στόχο την αύξηση των ποσοστών ολοκλήρωσης και την ενίσχυση της συνολικής εκπαιδευτικής εμπειρίας.
Διάγραμμα 6. Εγκατάλειψη προγράμματος πριν την ολοκλήρωση
Συντάκτες: Κων/νος Καμινάκης, Επίκουρος Καθηγητής ΟΠΑ, Γιούλη Φωκά-Καβαλιεράκη, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια ΕΚΠΑ
